Tuổi Cao Niên

Mừng lễ Thánh Gioakim và Anna, ông bà ngoại của Chúa Giêsu, cũng là Quốc tế Ông bà và Người cao tuổi, chúng ta cùng suy nghĩ đôi chút về ông bà và người cao tuổi.

Ông bà và người cao tuổi là những người sinh ra, nuôi dưỡng và chăm sóc con cái, cháu chắt của mình. Họ đã trải qua các giai đoạn phát triể của một con người, kinh qua các biến cố của cuộc đời và đúc kết cho mình một kinh nghiệm sống. Khi nhìn tuổi già trong toàn cảnh cuộc đời, chúng ta phải công nhận rằng: Chính giai đoạn tuổi cao niên, con người mới thực sự là chính họ. Họ hiểu chính bản thân mình với thân phận làm người trong kiếp sống ngắn ngủi. Họ hiểu giá trị cuộc đời hơn, hạnh phúc là gì, đến từ đâu, cái gì sẽ còn lại. Họ biết trân trọng những biến cố vui buồn trong cuộc sống. Quả thật, người cao tuổi là vốn quý của xã hội mà chúng ta cần trân quý, kính trọng và hết lòng chăm sóc.

1. Vai trò của người cao tuổi

Tuổi già là ân thiêng Chúa ban. Sách Châm Ngôn nói: “Mái đầu bạc là triều thiên vinh hiển” (Cn 16,31); “Tuổi già đáng kính trọng, không phải vì trường thọ, cũng không phải vì cao niên, nhưng vì người đầu bạc thì khôn ngoan. Người tuổi già thì đẹp lòng Chúa, được Chúa yêu dấu” (Kn 4, 1-7). Như thế, tuổi già là một hồng ân, là phúc lành Chúa ban, là dấu chỉ sống động về lòng nhân từ của Thiên Chúa, Đấng ban sự sống dồi dào: “Ta giải cứu và ban nhiều vinh dự, cho sống lâu, tuổi thọ dư đầy, và hưởng ơn cứu độ Ta ban” (Tv 92, 16) (x. St 11, 10-32).

Tuổi già còn là biểu tượng cho Vĩnh Cửu; Đấng vĩnh cửu hiện ra với Đaniel dưới hình dáng một vị Kỳ lão (Đn 7,9); và trong sách Khải huyền, 24 vị Kỳ lão biểu tượng cho triều đình của Thiên Chúa hằng ca hát ngợi khen vinh quang Ngài cho đến đời đời (Kh 4,4; 5,14…). Bên cạnh đó, sự khôn ngoan, lòng kính sợ Đức Chúa, giàu kinh nghiệm của tuổi già còn được sách Huấn Ca đề cao: “Người cao niên phán đoán, bậc kỳ lão chỉ bảo, thật đẹp đẽ biết bao! Sự khôn ngoan của các vị bô lão, tư tưởng và ý kiến của các bậc danh nhân. Thật đẹp đẽ chừng nào! Giàu kinh nghiệm là triều thiên cho bậc bô lão. Lòng kính sợ Đức Chúa là niềm hãnh diện của các ngài” (Hc 25, 4-6). Lời nói của họ là những bài ca tụng Thiên Chúa, gìn giữ cội nguồn như Ông Simêon và Bà Anna khi nhận ra Chúa Giêsu là Đấng Mêsia, đã hát vang bài “Nunc dimittis” (Lc 2, 29 – 32).

Tuổi già là món quà vô giá cho Giáo Hội. Đối với Thánh Giáo Hoàng Gioan Phaolô II: “Được sống đến tuổi già là một ân huệ. Không phải vì tất cả mọi người đều có thể sống đến tuổi này, nhưng vì trước hết, tuổi già cho chúng ta khả năng đánh giá quá khứ, được hiểu và sống mầu nhiệm Phục sinh một cách sâu xa hơn, và được trở nên kho tàng kinh nghiệm quý báu cho Giáo Hội”[1]. Khi nói với giới ông bà, Đức nguyên Giáo Hoàng Bênêđictô XVI nhấn mạnh: “Thật là đẹp ở trong tuổi già! Trong mỗi lứa tuổi, ta cần biết khám phá sự hiện diện và phúc lành của Chúa và những phong phú mà lứa tuổi ấy chứa đựng”[2]. Đức Thánh Cha Phanxicô thì nhấn mạnh: “Tương lai của một dân tộc cần phải có thế hệ già sống và truyền lại những kinh nghiệm từng trải cho thế hệ trẻ. Nhất thiết đòi có cuộc chuyển giao, nối tiếp, đối thoại và gặp gỡ giữa người già và người trẻ để xây dựng một xã hội công bằng, tươi đẹp, liên đới, và có tinh thần Kitô hơn. Người trẻ là sức mạnh để dân tộc bước đi, nhưng người già cũng củng cố sức mạnh ấy bằng ký ức và sự khôn ngoan. Người cao tuổi thông truyền niềm tin, sự kiên nhẫn, mời gọi chúng ta cầu nguyện, nhất là chuyển cầu, kêu gọi chúng ta ở cạnh những người đang ở trong tình trạng túng thiếu và cần thiết”[3].

Thực tế cuộc sống cho ta thấy rõ: Người lớn tuổi có vai trò vô cùng quan trọng trong gia đình. Sự khôn ngoan, điềm tĩnh và tình yêu thương vô điều kiện của họ sẽ góp phần định hình tính cách, tương lai của các thế hệ mai sau. Quả thật, ông bà là mắt xích kết nối các thế hệ, xây dựng mối tương quan hòa thuận, yêu thương trong gia đình. Hơn nữa, là tấm gương sáng về đạo đức, về lối sống và kinh nghiệm trong lao động cũng như trong cách cư xử. Có thể ví các ngài như cây cao bóng cả che chở cho hàng cháu con.

2. Thái độ cần phải có

Đối với người cao tuổi: Nhiều người sợ tuổi già bởi vì tuổi già thường gắn với bệnh tật, cô đơn và buồn chán. Nhưng thực ra, khi sức không còn để nói, họ im lặng, lắng nghe tiếng Chúa và suy gẫm sự đời. Thái độ chúng ta cần phải có lúc này là học cách chăm sóc một tuổi già năng động, nhất là về khía cạnh thiêng liêng, trau dồi đời sống nội tâm nhờ siêng năng đọc Lời Chúa, cầu nguyện hàng ngày, thường xuyên lãnh nhận các Bí tích và tham dự Phụng vụ. Sức mạnh và vẻ đẹp của người trẻ nằm ở thể chất nhưng sức mạnh và vẻ đẹp của tuổi già nằm ở khía cạnh tâm linh. Các vị cao tuổi luôn được khích lệ để sống an nhiên thời khắc hiện tại đáng quý của mình, không luyến tiếc quá khứ hay lo sợ tương lai như Đức Thánh Cha Benedicto XVI đã nói: “Đừng bao giờ để cho mình bị khép kín trong sầu muộn! Chúng ta đã lãnh nhận hồng ân sống lâu. Sống, thật là điều tốt đẹp, kể cả với lứa tuổi chúng ta, mặc dù có một số khó khăn và giới hạn. Ước gì trên khuôn mặt chúng ta, luôn có niềm vui vì cảm thấy mình được Thiên Chúa yêu thương và không bao giờ buồn sầu”[4].Trong tương quan với người khác, giới ông bà đã và còn trao ban trọn tình thương mến, đặc biệt đối với con cái, cháu chắt; Cũng như trở nên người thân cận với những người nghèo và đau khổ nhờ sự giúp đỡ cụ thể và lời cầu nguyện. Tất cả chúng ta vẫn liên đới với mọi người và trở thành một phúc lành cho những người sống bên cạnh chúng ta ngay cả khi chúng ta “tóc bạc da mồi”.

Tuổi già không phải là thời gian vô ích để hạ mái chèo con thuyền sang một bên, nhưng là mùa vẫn còn trổ sinh hoa trái. Đức Thánh Cha Phanxicô trong sứ điệp Ngày Thế giới Ông bà và Người Cao tuổi lần thứ nhất[5] đã nói: “Không có tuổi hưu đối với sứ mạng loan báo Tin Mừng”. “Ơn gọi của chúng ta là gìn giữ cội nguồn, là truyền đạt đức tin cho giới trẻ và chăm sóc các trẻ nhỏ”. Vì thế, ngài tha thiết kêu gọi: “Chúng tôi cần ông bà để xây dựng thế giới ngày mai, trong tình huynh đệ và tình bạn xã hội”. Và Đức Thánh Cha đưa ra ba trụ cột mà người cao tuổi có thể làm tốt nhất: “ước mơ, ký ức và cầu nguyện.” Đức Giám Mục GB. Bùi Tuần đã chia sẻ: “Những người cao tuổi, tuy sức khỏe và nhiều khả năng bị xuống cấp, nhưng vẫn có thể cộng tác với Chúa một cách đắc lực trong việc cứu độ và xây dựng ích chung. Ích chung của gia đình xóm ngõ, ích chung của địa phương đất nước, ích chung của giáo xứ và Hội thánh… Tôi thấy rằng: Chúa Thánh Thần đang hoạt động mãnh liệt nơi nhiều người già cả, yếu liệt của chúng ta. Xã hội tưởng họ ít còn khả năng phục vụ. Nhưng họ đang phục vụ rất nhiều: Bằng cầu nguyện, bằng gương sáng, bằng kinh nghiệm cuộc đời, bằng những lời nói việc làm và những xử sự đầy ơn khôn ngoan của Chúa Thánh Thần.”[6] 

Đối với con cháu, thế hệ sau: Bài học thảo kính mẹ cha, báo đền công đức của các cụ là vô giá: “Ai yêu mến cha mình thì đền bù tội lỗi. Ai thảo kính mẹ mình thì như người thu được kho tàng. Hỡi người làm con, hãy gánh lấy tuổi già cha ngươi, chớ làm phiền lòng người khi người còn sống. Trí khôn người suy giảm, con cũng hãy nể vì, đừng nhục mạ người khi con đương sức trai tráng. Của dâng cho cha sẽ không rơi vào quên lãng. Của biếu cho mẹ sẽ đền bù tội lỗi và xây dựng đức công chính. Vào ngày bĩ cực, công việc của con sẽ được nhớ đến, như băng giá trời tối, tội con sẽ tan đi. Người lộng ngôn, khinh cha, dể mẹ, là xúc phạm đến Thiên Chúa, Đấng tác thành nên họ” (x. Hc 3, 1-16).

Nhiều lần Ðức Thánh Cha Phanxicô đã khuyến khích những người trẻ hãy gần gũi với ông bà “người già không phải là gần tới điểm kết thúc, nhưng là mầu nhiệm của vĩnh cửu; để hiểu điều này, chúng ta cần đến gần Thiên Chúa hơn và sống trong mối tương quan mật thiết với Người. Chăm sóc tinh thần cho người già, nhu cầu thân mật với Chúa Kitô và chia sẻ đức tin là một nhiệm vụ bác ái trong Giáo hội”. “Ông bà của chúng ta, những người đã nuôi dưỡng sự sống của chúng ta, giờ đây khao khát sự quan tâm và tình yêu của chúng ta; họ mong mỏi sự gần gũi của chúng ta”. “Chúng ta đừng đánh mất ký ức được những người già gìn giữ, bởi vì chúng ta là những đứa trẻ của lịch sử đó, và nếu không có gốc rễ, chúng ta sẽ khô héo. Họ bảo vệ chúng ta khi chúng ta lớn lên, và bây giờ trách nhiệm của chúng ta là bảo vệ sự sống của họ, giảm bớt khó khăn của họ, quan tâm đến nhu cầu của họ và đảm bảo rằng họ được giúp đỡ trong cuộc sống hàng ngày và không cảm thấy cô đơn”.[7]

Chúng ta đã, đang và sẽ có những hành động cụ thể nào để tỏ lòng biết ơn đối với ông bà và người cao tuổi? Tuổi già hôm nay chính là ngày mai của chúng ta! Đây là một quy luật tất yếu của cuộc sống. Hãy biết quý trọng tuổi già, đối xử vẹn tình, trọn nghĩa, đúng đạo làm con. Chúng ta hãy vun đắp tinh thần uống nước nhớ nguồn, ăn quả nhớ kẻ trồng cây, luôn kính trọng biết ơn và giúp đỡ người già, những bậc cao niên trong xã hội và Giáo Hội. Hy vọng chúng ta không bao giờ phải hối tiếc vì mình đã thiếu quan tâm đến những người đã yêu thương và trao ban sự sống cho chúng ta.

Maria Mai Anh

[1] https://gpcantho.com/tuoi-gia/

[2]http://www.archivioradiovaticana.va/storico/2012/11/12/%C4%91%E1%BB%A9c_th%C3%A1nh_cha_vi%E1%BA%BFng_th%C4%83m_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_gi%C3%A0/vie-638063

[3] http://conggiao.info/tuoi-gia-dang-kinh-trong-mot-hong-an-va-mot-mat-xich-d-61351

[4]http://www.archivioradiovaticana.va/storico/2012/11/12/%C4%91%E1%BB%A9c_th%C3%A1nh_cha_vi%E1%BA%BFng_th%C4%83m_ng%C6%B0%E1%BB%9Di_gi%C3%A0/vie-638063

[5]http://xuanbichvietnam.net/trangchu/su-diep-cua-duc-thanh-cha-phanxico-nhan-ngay-the-gioi-ong-ba-va-nguoi-cao-tuoi-lan-thu-nhat-khong-co-tuoi-huu-doi-voi-su-mang-loan-bao-tin-mung/

[6]ĐGM GB. Bùi Tuần – Được chọn và sai đi – GP Long Xuyên 2003 – trang 236, 239

[7]Bài giảng Thánh lễ sáng Chúa nhật 25-7-2021, tại đền thờ thánh Phê-rô, Đức TGM Rino Fisichella, Chủ tịch Hội đồng Tòa Thánh tái truyền giảng Tin Mừng, đã thay mặt ĐTC Phan-xi-cô chủ sự Thánh lễ Ngày Thế giới Ông bà và Người cao tuổi lần thứ nhất.